قانون ارث، موضوعی مالی و اقتصادی است که بر پایه عدالت اجتماعی بنیان نهاده شده و در آن مسئولیت‌های اجتماعی و خانوادگی هر یک از زن و مرد رعایت شده است.
احکام ارث بردن زن و مرد براساس جنسیت مرد یا زن بودن وضع نشده است. بلکه براساس مسئولیت مالی و موقعیتی است که این دو در خانوار دارند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع میزان ارث زن و مرد می‌پردازیم.
ارث زنان
در بحث ارث زنان سه فرض مطرح است که معمولا یک فرض آن ذکر می‌شود و از دو فرض دیگر غفلت می‌شود:
گاهی زن و مرد همتا و مساوی ارث می‌برند. مانند زمانی‌که فرد فوت شده پدر و مادر داشته باشد که هر کدام به طور یکسان یک ششم ارث می‌برند و سهم پدر به عنوان مرد بودن بیش از سهم مادر نیست.
در برخی موارد زن کمتر از مرد ارث می‌برد. مانند دختر که کمتر از پسر ارث می‌برد.
گاهی سهم زن بیش از سهم مرد است، مانند موردی که فرد فوت شده غیر از پدر و دختر، وارث دیگری نداشته باشد که در این جا پدر یک ششم می‌برد و دختر بیش از آن ارث می‌برد.
همچنین موردی‌که میت دارای نوه باشد و فرزندان او در زمان حیات وی مرده باشند. در اینجا نوه پسری سهم پسر و نوه دختری سهم دختر را می‌برد. یعنی اگر نوه پسری دختر باشد و نوه دختری پسر باشد، دختر دو برابر پسر ارث می‌برد.
بنابراین، سوال را به‌صورت کلی نمی‌توان طرح کرد که چرا ارث زن نصف مرد است. زیرا در مواردی ارث بردن زن و مرد مساوی و در موارد دیگر ارث زن از مرد بیشتر است و فقط در برخی از موارد است که ارث زن از مرد کمتر است.
چرا ارث زن نصف مرد است؟
نصف شدن ارث زن نسبت به مردان در برخی موارد با توجه به مسولیت‌های اقتصادی در خانواده و جامعه مانند دادن نفقه و مهر و دیه عاقله و شرکت در جهاد و پرداخت حقوق واجب اجتماعی که بر عهده مردان نهاده شده تنظیم شده است. دین اسلام برای ایجاد تعادل میان مسئولیت و حق، این احکام را وضع نموده است.
موضوع ارث و میراث از جمله مباحث حقوقی مهم است که تقریبا همه افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند.
ارث طبق مواد ۸۶۲ و ۸۶۳ قانون مدنی به معنی مال یا حقی است که پس از مرگ شخص، به بازماندگانش میرسد. در این زمان وراث با گرفتن گواهی انحصار وراثت، می‌توانند ماترک (اموال و دارایی‌های به‌جامانده از فرد فوت شده) را طبق اصول مربوط به تقسیم ارث بین خود تقسیم کنند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع امکان تغییر دادن سهم وراث می‌پردازیم.
شرایط ارث
شرط اول ارث بردن، زنده بودن وارث در زمان مرگ مورث (فرد فوت شده) است. به‌عنوان مثال اگر علی فرزندی به نام سهیلا داشته باشد، سهیلا در صورتی از پدر خود ارث می‌برد که در زمان مرگ او زنده باشد. در واقع مرده از زنده ارث نمی‌برد. توجه داشته باشید زنده بودن وارث در زمان مرگ مورث اهمیت دارد نه در زمان تقسیم ارث.
حال اگر دو شخص که بین آنها توارث (ارث بردن) برقرار است فوت کنند و مشخص نباشد چه کسی زودتر فوت کرده و چه کسی دیرتر، تکلیف چیست؟ مثلا اگر علی و سهیلا هر دو فوت کنند و معلوم نباشد علی زودتر فوت کرده یا سهیلا، کدام یک از دیگری ارث می‌برد؟
قانون مدنی برای حل تعارض مذکور می‌گوید، هیچ‌یک از دیگری ارث نمی‌برد. یعنی نه علی از دخترش ارث می‌برد و نه سهیلا از پدر ارث می‌برد. در این شرایط فقط در یک صورت ممکن است از هم ارث ببرند و آن زمانی است که هر دو در یک حادثه غرق شوند یا در یک حادثه مانند ریزش آوار (هَدم) جان خود را از دست دهند.
شرط دوم برای ارث بردن، نبود موانع ارث است. یعنی وارث باید خالی از موانع ارث باشد. حال منظور از موانع ارث چیست؟
موانع ارث
قتل: اگر وارثی به عمد مورث خود را بکشد، نمی‌تواند از او ارث ببرد.
کفر: کافر از مسلمان ارث نمی‌برد اما مسلمان از کافر ارث می‌برد.
لعان: لعان زمانی محقق می‌شود که مردی به همسر خود نسبت زنا دهد یا بچه‌ای را که همسرش به دنیا آورده انکار کند.
ولدالزنا بودن: طفل ناشی از رابطه نامشروع، از پدر و مادر خود ارث نمی‌برد. پدر و مادر نیز از او ارث نمی‌برند. اگر به مطالبی پیرامون رابطه نامشروع علاقه دارید به مطلب رابطه نامشروع تلفنی مجازاتی سنگین دارد مراجعه کنید.
آیا می‌توان سهم برخی وراث را کم یا زیاد کرد؟
مورث (فرد فوت شده) نمی‌تواند در میزان سهم وراث دخالتی نماید. مثلا نمی‌تواند بگوید همسرم به جای یک هشتم، دو سوم اموال را ارث ببرد. در واقع ترکه (اموال به‌جامانده از فرد فوت شده) مطابق قانون تقسیم می‌شود. مورث تنها از دو طریق می‌تواند در این موضوع تاثیر بگذارد:
در زمان حیات خود نسبت به اموال خود تصمیم‌گیری نماید. یکی از رایج‌ترین این اقدامات، صلح عمری است.
در خصوص اموال خود وصیت نماید. البته این وصیت تا یک سوم اموال صحیح و قابل اجرا است.
میزان سهم‌الارث هریک از وراث، با توجه به شرع، در قانون مدنی بیان شده است. سهم‌الارث هریک از وراث، بسته به اینکه در کدام یک از طبقات و درجات ارث قرار دارند، متفاوت است.
ارث، عبارت است از تمام دارایی‌های یک فرد، اعم از طلب‌ها، بدهی‌ها، کلیه اموال منقول و غیر منقول که پس از فوت، از وی به جا می‌ماند. قانون مدنی، در ماده ۸۶۱خود، موجبات ارث را سبب و نسب دانسته است. رابطه سببی، مانند رابطه زوجیت است که به واسطه عقد نکاح، میان طرفین ایجاد می‌شود. رابطه نسبی، رابطه خونی، نظیر رابطه مادر و فرزندی، رابطه پدر و فرزندی و سایر موارد است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع میزان ارث شوهر از زن می‌پردازیم.
سهم مرد از ارث زن در صورت داشتن فرزند
به موجب قانون مدنی، زوجین از یکدیگر ارث می‌برند، مگر اینکه موانع ارث، نظیر کفر، لعان، قتل و سایر موار مندرج در قانون وجود داشته باشد.
بر اساس ماده ۹۴۰قانون مدنی، درصورتی‌که ازدواج دائمی باشد و نکاح در زمان مرگ برقرار باشد، زوجین از یکدیگر ارث خواهند برد. سهم مرد از ارث زن، در صورت داشتن فرزند از سوی زن، دائمی بودن ازدواج برابر است با یک چهارم ترکه زن. این میزان که در ماده ۹۱۳قانون مدنی، بیان شده است، برگرفته از شرع مقدس است.
بر اساس قانون مدنی، میزان سهم‌الارث زن از شوهر، درصورتی‌که شوهر فوت شده او، فرزندی داشته باشد یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول و یک هشتم از کلیه اموال منقول است. در صورت تعدد همسران، یعنی درصورتی‌که متوفی، چندین همسر داشته باشد، این میزان باید به تساوی، میان آنان تقسیم گردد. اگر به مباحث ارث علاقه دارید به مطلب فقط در این شرایط خواهر و برادر ارث می‌برند مراجعه کنید.
سهم مرد از ارث زن در صورت نداشتن فرزند
سهم مرد از ارث زن، در صورت نداشتن فرزند از سوی زن در نکاح دایم، برابر با یک دوم کل ترکه زن است. یعنی، میزان سهم‌الارث شوهر از زن، نیمی از دارایی‌های همسر فوت شده او خواهد بود. مابقی ترکه، بنا بر سهم مشخص شده در قانون مدنی، میان مابقی وراث، تقسیم خواهد شد.
قانون مدنی، در خصوص سهم‌الارث زن، در صورت نبود فرزند از طرف شوهر نیز تعیین تکلیف نموده است. بر اساس قانون مدنی، میزان سهم‌الارث زن از شوهر متوفی خود، درصورتی‌که مرد، هیچ فرزندی نداشته باشد، یک چهارم از قیمت اموال غیر منقول و یک چهارم از کلیه اموال منقول است.
به جرات می‌توان گفت که مهم‌ترین مساله مطرح شده پس از فوت یک شخص، بحث سهم‌الارث و نحوه تقسیم ارث میان وراث وی بوده که اتفاقا حجم زیادی از پرونده‌های مطرح شده در دستگاه قضایی به اختلافات مربوط به تقسیم ترکه اختصاص دارد.
گاهی یک فرد، پیش از والدین خود فوت می‌کند، دراین‌صورت پدر و مادر از وی ارث خواهند برد. در چنین حالتی این سوال مطرح می‌شود که سهم‌الارث پدر متوفی به چه میزان است؟ همچنین وجود و عدم وجود کدام یک از خویشاوندان متوفی، میزان سهم‌الارث پدر را تحت تاثیر قرار خواهد داد؟ در این نوشتار از مجله‌دلتا به ارث بردن پدر از فرزند می‌پردازیم.
سهم‌الارث پدر در فرض وجود فرزند و نبود مادر
سهم‌الارث پدر در حالت وجود یک دختر
فرض سهم‌الارث پدر در حالت وجود یک دختر در ماده ۹۰۸ قانون مدنی بیان شده است. « هرگاه پدر یا مادر متوفی یا هر دو ابوین او موجود باشند با یک دختر، فرض هر یک از پدر و مادر یک ششم ترکه و فرض دختر نصف آن خواهد بود. مابقی باید بین تمام وراث به نسبت فرض آنها تقسیم شود. »
بنابراین، اگر فردی فوت کند و وراث او پدر و یک دختر او باشد، سهم‌الاررث پدر یک ششم ترکه بوده و یک دوم ترکه نیز سهم‌الارث دختر وی خواهد بود. اکنون، اگر یک ششم و یک دوم را جمع کنیم، حاصل چهار ششم می‌شود. یعنی دو ششم از ترکه باقی می‌ماند. این باقی مانده ترکه میان پدر و دختر به نسبت سهم‌الارث آنها تقسیم می‌گردد. بنابراین سهم‌الارث پدر به نسبت یک ششم افزایش خواهد یافت.
سهم‌الارث پدر در حالت وجود فرزند پسر
اگر فردی فوت شود و علاوه بر پدر وی، دارای یک یا چند فرزند پسر یا چند فرزند پسر و دختر نیز باشد، در این حالت، یک ششم ترکه ارث پدر بوده و بقیه ترکه سهم‌الارث فرزندان می‌شود. اگر به مطلب مرتبط با ارث علاقه دارید مطلب فقط در این شرایط خواهر و برادر ارث می‌برند را مطالعه کنید.
بنابراین در این حالت، سهم‌الارث پدر همان یک ششم خواهد بود. اکنون اگر تمام فرزندان پسر باشند، سهم‌الارث آنها به تساوی میان آنها تقسیم می‌شود. اگر فرزندان پسر و دختر با هم باشند، سهم فرزند پسر دو برابر فرزند دختر خواهد بود.
افرادی که با متوفی قرابت نسبی (مانند فرزند) یا قرابت سببی (مانند زوج یا زوجه) دارند، با توجه به درجه و قرابت (نزدیکی) در طبقات مختلفی قرار می‌گیرند که با توجه به طبقه و جایگاه‌شان میزان سهم‌الارث هر یک متفاوت خواهد بود.
از جمله کسانی که از فرد فوت شده ارث می‌برند خواهر و برادر متوفی هستند که در دسته دوم طبقه بندی وراث قرار می‌گیرند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث خواهر و برادر می‌پردازیم.
طبقات ارث
• طبقه اول: پدر و مادر، اولاد و اولاد اولاد (نوه) درجه اول: پدر و مادر و اولاد متوفی دوم: اولاد اولاد (نوه‌ها) سوم: اولاد اولاد اولاد (نبیره‌ها) • طبقه دوم: اجداد (پدر ومادر بزرگ) و برادر و خواهر و اولاد آنها درجه اول: جد (پدر پدر و پدر مادر) و جده (مادر پدر و مادر مادر) و برادر و خواهر دوم: پدر جد و مادر جد و پدر جده و مادر جده و فرزندان برادر و خواهر • طبقه سوم: عمات (عمه) و عمام (عمو) و اخوان (دایی) وخالات (خاله) و اولاد آنها درجه اول: عمو و عمه و خاله و دایی درجه (درجه اول) و اولاد آنها (درجه دوم) دوم: عمو و عمه و خاله و دایی پدر و مادر (درجه اول) و فرزندان آنها (درجه دوم)
خواهر و برادر در چه حالتی از متوفی ارث می‌برند؟
با وجود خواهر و برادر متوفی دیگر فرزندان آنها شامل وراث نخواهند بود. تا زمانی‌که حتی یک نفر از طبقه دوم وجود داشته باشد به طبقه بعد ارثی نخواهد رسید.
طبق قانون ارث اگر وراث متوفی فقط یک خواهر یا یک برادر باشد همه ارث به او خواهد رسید. اما اگر چند خواهر یا چند برادر باشند ارث به طور مساوی بین آنها تقسیم خواهد شد. ولی اگر وراث برادر و خواهر پدری (از پدر مشترک) متوفی باشند سهم برادرها دو برابر خواهرها خواهد بود.
در قانون تقسیم ارث اگر وراث متوفی خواهر و برادرانی باشند که از نظر مادری اشتراک دارند نه پدری مال به طور مساوی بین خواهر و برادران تقسیم می‌شود. دیگر برادران دو برابر خواهران از ارث سهم نخواهند داشت بلکه سهم هریک مساوی با دیگران خواهد بود.
وراث متوفی اگر هم خواهران و برادران پدری و مادری باشند(در پدر و مادر مشترک) مال را به شش قسمت تقسیم کرده یک قسمت به خواهر و برادر مادری و مابقی به خواهر و برادر پدری به نسبت هر برادر دو برابر خواهر خواهد رسید.
در مورد ارث بردن خواهر و برادر از متوفی فرقی نمی‌کند متوفی مرد یا زن باشد و اگر متوفی خواهر و برادری نداشته باشد ارث به فرزندان خواهر و برادر‌های او خواهد رسید.
نحوه ارث بردن فرزندان خواهر و برادر
اگر برای میت نه برادر باشد و نه خواهر، اولاد اخوه (فرزند خواهر و برادر) قائم مقام آنها شده و همراه با پدربزرگ و مادربزرگ ارث می‌برند. در این‌صورت تقسیم ارث نسبت به اولاد اخوه (فرزندان برادران) بر حسب نسل به عمل می‌آید یعنی هر نسل سهم کسی را می‌برد که به واسطه او به میت میرسد.
یعنی فرزند خواهر حتی اگر پسر باشد به میزان یک دختر ارث می‌برد و فرزند برادر حتی اگر دختر باشد دو برابر و اندازه یک پسر ارث می‌برد.
قانون مدنی، بر اساس شرع مقدس، سهم‌الارث تمامی وراث متوفی را مشخص کرده و این‌گونه نیست که تمامی وراث، سهم برابری از ارثیه فرد متوفی داشته باشند.
افرادی که به موجب قانون، از فرد متوفی ارث می‌برند، مشخص هستند. بر اساس شرع، این افراد، به وراث سببی و نسبی تقسیم می‌شوند. وراث نسبی، دارای نمودار وراث طبقه اول تا آخر بوده و ارث بردن از متوفی، تابع این درجات و طبقات خواهد بود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث بردن عمه و عمو می‌پردازیم.
طبقات ارث
طبقه اول را پدر، مادر، فرزند و نوه تشکیل می‌دهند.
یکی دیگر از طبقات، طبقه دوم است که شامل پدربزرگ، مادر بزرگ، خواهر، برادر و فرزندان آنها می‌شود.
طبقه سوم را خاله، عمه، عمو، دایی و فرزندان آنها تشکیل می‌دهند.
سهم‌الارث طبقه سوم
در این پاراگراف ابتدا چند نکته مربوط به سهم‌الارث طبقه سوم را بررسی می‌کنیم سپس سهم هر یک از وراث طبقه سوم را توضیح می‌دهیم.
بهتر است بدانید که خاله، عمه، عمو و دایی در یک درجه قرار دارند و زمانی‌که این افراد حضور داشته باشند دیگر فرزندان آنها ارث نمی‌برند.
در طبقه سوم مانند طبقه دوم ابتدا باید سهم‌الارث خویشان مادری یعنی دایی و خاله را مشخص کرد سپس باقی مانده ارث فرد فوت شده را خویشان پدری یعنی عمه و عمو به قرابت به ارث می‌برند.
در شرایط عادی عمو دو برابر عمه ارث می‌برد مگر در حالتی که عمو و عمه امی باشند یعنی از مادر با متوفی مشترک باشند. دراین‌صورت ارث به تساوی بینشان تقسیم می‌شود.
سهم‌الارث خاله و دایی در طبقه سوم به‌صورت مساوی است و فرقی نمی‌کند که ابی (از پدر مشترک با متوفی) یا ابوینی (از مادر و پدر مشترک با متوفی) باشند.
نکته دیگر آن است که اگر دایی و خاله تنها وراث باشند، کل ماترک را به قرابت می‌برند و اگر عمه و عمو هم باشند به میزان یک سوم ارث می‌برند.
ورثه، یکی از وراث طبقه سوم باشد
در صورتی که تنها ورثه متوفی خاله، عمه، عمو، دایی یا یکی از فرزندان آنها باشد تمام ماترک متوفی را به ارث می‌برد.
چند نفر از طبقه سوم حضور داشته باشند
سهم‌الارث طبقه سوم اگر وراث متوفی شامل چند عمو، چند عمه، چند خاله یا دایی باشد به این‌صورت است که تمام ماترک به تساوی میان آنها تقسیم می‌شود.
برخی بانوان به دلیل همسر دوم بودن، پس از فوت شوهر دچار مشکل بر سر تقسیم ارث می‌شوند.
مطابق قانون مدنی، ارث بردن زن یا شوهر از یکدیگر شرایطی دارد که در صورت فراهم بودن آن شرایط، هر یک از زوجین در صورت فوت دیگری به میزان سهم خود از اموال ارث می‌برد. در این مطب از مجله دلتا به موضوع عدم تعلق ارث به همسر دوم می‌پردازیم.
باید بدانید که سهم‌الارث زن بدون فرزند از شوهر تفاوتی در همسر اول و دوم بودن ندارد. به عبارتی دیگر اگر زن دوم به‌صورت عقدی باشد کاملا اندازه زن اول ارث خواهد برد.
تنها در این شرایط به همسر دوم ارث میرسد
زنده بودن زن در هنگام فوت شوهر: طبق ماده ۸۶۴ قانون مدنی از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می‌برند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد. چنانچه مرد چند همسر داشته باشد و فوت کند، فرزندان زنی که قبل از فوت پدر از دنیا رفته است نمی‌توانند ارث مادر را طلب نمایند و فقط ارث خود را می‌برند.
زن، شوهر خود را به قتل نرسانده باشد: چون طبق ماده ۸۸۰ قانون مدنی قتل، یکی از موانع ارث است.
زن عقد دائم مرد باشد: چه همسر اول باشد و چه همسر دوم فرقی میان آنها نیست. طبق ماده ۹۴۰ قانون مدنی زنی که ازدواج موقت (صیغه) نموده است ارث نمی‌برد.
مواردی که همسر دوم ارث نمی‌برد
ارث در نکاح موقت: در نکاح موقت زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند پس نکاح موقت از موانع ارث است. علاوه بر این موارد دیگری نیز وجود دارد که این موارد به شرح زیر است:
درصورتی‌که هر یک از زوجین دیگری را به قتل برساند: به موجب ماده ۸۸۰ قانون مدنی قتل از موانع ارث است. بنابراین، کسی که مورث خود را عمدا به قتل برساند از ارث او محروم می‌گردد.
بعد از لعان: به موجب ماده ۸۸۲ قانون مدنی بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند. لعان حالتی است که به موجب آن شوهر با رعایت شرایط خاص به زن خود نسبت زنا دهد و بر آن اصرار کند و زن نپذیرد.
کفر: چنانچه هر یک از زوجین مسلمان و دیگری کافر باشد کافر از مسلمان ارث نمی‌برد، ولی مسلمان از کافر ارث می‌برد.
نکاح در حالت مرض: به موجب ماده ۹۴۵ قانون مدنی اگر مردی در حال بیماری زنی را عقد کند و قبل از برقراری رابطه جنسی به موجب همان بیماری فوت کند زن از او ارث نمی‌برد اما اگر بعد از برقراری رابطه جنسی یا بعد از بهبودی از آن بیماری فوت کند زن از او ارث می‌برد. یکی از موارد مهمی که در قانون بیان شده تفاوت مهریه قبل و بعد از رابطه جنسی است.
میزان ارث زن دوم از همسر
به موجب ماده ۹۴۲ قانون مدنی در صورتی‌که مردی دو یا چند همسر دائم داشته باشد، یک چهارم اموال زمانی که فرزند نداشته باشد و یک هشتم اموال درصورتی‌که فرزند داشته باشد بین آنها به تساوی تقسیم خواهد شد.
به عبارت دیگر سهم زن از شوهر به‌طور کلی یک چهارم (در صورت نداشتن فرزند) و یک هشتم است. بنابراین چنانچه مرد دارای چند همسر دائم باشد این میزان به‌طور مساوی بینشان تقسیم می‌شود.
قانون ارث یک قانون کلی برای تمام انواع ارث است و در واقع در مورد هر شخصی که از خود اموالی را به جا گذاشته، کاربرد دارد.
تصور بسیاری از ما در مورد ارث، این است که پدر در صورت فوت اموالی را برای فرزندان به جا می‌گذارد. در حالی‌که بر اساس قانون مدنی، فوت هر شخصی می‌تواند باعث باقی گذاشتن ارث برای خویشاوندان او باشد. برای مثال از فرزندان نیز به پدر و مادر ارث میرسد و همچنین رسیدن اموال مادر برای فرزندان و همسر خود نیز نوع دیگری از ارث است اما باید ببینیم تقسیم ارث مادر، قواعد جداگانه‌ای دارد و اصولا قانون ارث از مادر چگونه است؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تقسیم ارث مادر به صورت مساوی می‌پردازیم.
قانون ارث از مادر
بر اساس قانون، تفاوتی ندارد که متوفی زن باشد یا مرد. در نتیجه اگر متوفی زن باشد و دارای فرزند همان قانون ارث در مورد آن اجرا می‌شود. میزان سهم‌الارث فرزندان دختر و پسر مانند ارث بردن از پدر است. قانون در مورد نحوه تقسیم ارث افراد قوانین مختلفی در نظر گرفته است. اگر به مطالب ارث علاقه دارید به مطلب چگونه می‌توان از خواهر خود ارث ببریم؟ مراجعه کنید.
نحوه تقسیم ارث مادری
طبق ماده ۹۰۷ قانون مدنی: درصورتی‌که مادری از دنیا برود و ابوین او (یعنی پدر و مادر او) نیز فوت کرده باشند و همچنین دارای یک یا چند فرزند باشند، نحوه تقسیم ترکه مادر به شرح ذیل است:
در صورتی‌که مادر تنها یک فرزند داشته باشد حال چه پسر باشد یا چه دختر باشد تمامی ارث مادر به همان فرزند میرسد.
اگر مادر چندین فرزند داشته باشد که همه دختر باشند یا همه پسر باشند ارث مادر کاملا مساوی بین فرزندان تقسیم می‌گردد.
حال اگر مادر دارای چندین فرزند باشد که بعضی از آنها دختر و بعضی از آنها پسر باشند فرزند یا فرزندان پسر دو برابر دختر ارث می‌برند.
یک تصور اشتباه
بیشتر افراد این تصور اشتباه را در مورد ارث دارند که؛ در سهم‌الارث مادری، نحوه تقسیم ارث متفاوت است. با این توصیف که سهم‌الارث دختر و پسر از ارث مادری برابر است. این در حالی است که قانون در این مورد یکسان عمل کرده و قانون ارث از مادر هم مانند قانون کلی ارث است. بنابراین؛ در تقسیم ارث مادر نیز، سهم‌الارث پسر، دو برابر دختر است.
طبق ماده ۸۶۱ قانون مدنی، زن از شوهر متوفای خود به شرطی که در عقد دائمی او بوده و پیش از فوت همسرش زنده باشد، ارث می‌برد.
برای جبران میزان کم سهم‌الارث زن از اموال شوهر متوفای خود، می‌توان از نظر قانونی روش‌هایی را پیشنهاد کرد. این روش‌ها باعث می‌شود از ایجاد فقر مالی زن در آینده جلوگیری شود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع بیشتر ارث بردن زنان می‌پردازیم.
اقداماتی برای ارث بردن بیشتر زن
وصیت کردن
قانونگذار می‌تواند اعلام کند، درصورتی‌که زن همراه با طبقه دوم یا سوم وارثان سهم برد، چنین فرض شود که شوهر یک سوم از اموال خود را به سود زن وصیت کرده است. مگر اینکه خلاف آن از وصیت‌نامه یا سایر مدارک و اسناد استنباط شود. البته این موارد نفی‌کننده اختیار شوهر به وصیت نسبت به یک سوم اموال خود نیست. به این‌صورت‌که شوهر مقداری از اموال خود را (تا یک سوم) به نفع همسر خود قبل از فوتش وصیت کند. این کار باعث می‌شود آینده وی را پس از فوت خود تا اندازه‌ای تامین کرده باشد.
پرداخت مستمری و مهریه زن به نرخ روز فوت شوهر
پرداخت مستمری به زنی که همسرش را از دست داده، از قوانین تامین اجتماعی است. همچنین مهریه به نرخ روز فوت شوهر (موضوع اصلاح قانون مهریه) که امروزه در حال اجراست، روش دیگری است که تا حدودی نقصان میزان ارث زن را جبران می‌کند. البته توجه به این موضوع که به چه زنانی مهریه تعلق میگیرد الزامی است به همین جهت برای اطلاع از این موارد به مطلب آیا به این زنان مهریه تعلق میگیرد؟ مراجعه کنید.
پرداخت نفقه به زن در ایام عده فوت
راه حل دیگری که می‌توان از آن به عنوان راه حل فرعی برای جبران فرض زن از ارث شوهر پیشنهاد کرد، پرداخت نفقه به زن در ایام عده وفات است. قانون مدنی ایران وقتی زنی را مکلف به نگه داشتن عده وفات و ممنوعیت از ازدواج به مدت ۴ ماه می‌کند، باید حقوقی هم برای وی در نظر بگیرد. پرداخت نفقه و تامین مسکن برای زن در مدت ایام عده، می‌تواند از مشکلات اولیه زنی که شوهرش را از دست داده، تا حدودی بکاهد.
در مورد ارث فرد مجرد قانون نحوه تقسیم ارث را کاملا مشخص کرده است.
طبق قانون تقسیم ارث که در آن طبقات وراث مشخص شده و به نسبت درجه نزدیکی به متوفی این طبقات تقسیم‌بندی شده‌اند هر کسی که فوت کند و مالی از وی باقی بماند و وارثی هم داشته باشد اموال او باید به نسبت سهم‌شان بین آنها تقسیم شود. اما باید دید در مورد ارث فرد مجرد چه قانونی وجود دارد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تقسیم ارث دختر و پسر مجرد می‌پردازیم.
میزان سهم‌الارث از تقسیم ارث پسر مجرد
در مورد تقسیم ارث پسر مجرد، می‌توان گفت که اگر از او مالی پابرجا باشد و از وراث طبقه اول پدر و مادر او در قید حیاط باشند ارث وی به سه قسمت تقسیم می‌شود. یک قسمت را مادر و مابقی سهم پدر خواهد شد و دیگر به خواهر و برادرها ارثی نخواهد رسید.
اما اگر پدر و مادر در زمان حیات فرزند پسر در قید حیات نباشند اموال او به نسبت برادرها دو برابر خواهرها بین آنها تقسیم می‌گردد. در صورت فوت خواهر و برادر اموال به خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌ها به همان نسبت برادرزاده‌ها دو برابر خواهرزاده‌ها خواهد رسید.
درصورتی‌که وراث پسر مجرد چند برادر باشند یا چند خواهر ارث به‌صورت مساوی بین آنها تقسیم خواهد شد. اگر به مباحث ارث علاقه دارید مطلب فرزند نامشروع هرگز از والدین خود ارث نمی‌برد را مطالعه کنید.
در تقسیم اموال افراد مجرد چه پسر و چه دختر به علت نبود همسر و فرزندان، اموال به خانواده به نسبت قرابت آنها خواهد رسید. در صورت نبود همه افراد یک طبقه ارث به طبقه بعد منتقل خواهد گردید و این تقسیم در مورد ارث دختر و پسر مجرد فرقی نخواهد داشت.
اگر فرد مجردی فوت کند و وراث او فقط پدر یا مادر وی باشد همه اموال به وی خواهد رسید و دیگران ارثی از وی نخواهند برد. قانون بیان می‌دارد که حقوق و مزایایی که فرد متوفی مجرد داشته در صورت حیات پدر و مادر به آنها خواهد رسید.
میزان سهم‌الارث از تقسیم ارث دختر مجرد
اگر فرد مجردی فوت کند (فرقی بین دختر و پسر مجرد وجود ندارد) و پدر و مادر ایشان در قید حیات باشند، وراث فرد محسوب می‌شوند. سهم‌الارث پدر به اندازه دو سوم اموال متوفی و سهم‌الارث مادر به میزان یک سوم اموال متوفی است.
از جمله دقیق‌ترین قواعدی که در قانون مدنی مطرح شده است، احکام و قواعد حاکم بر ارث است.
در قرآن کریم قواعد مربوط به ارث و سهم هر یک از ورثه با دقت تمام مشخص شده‌اند و از این لحاظ، مقررات قانونی ما نیز برگرفته از احکام قرآن است. به لحاظ عرفی و قانونی، ارث به مالی گفته می‌شود که پس از فوت یک شخص به بازماندگان وی تعلق میگیرد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مشکلات حقوقی ارث زنان می‌پردازیم.
ارث زنان
براساس ماده ۸۶۱ قانون مدنی، زن پس از مرگ همسرش ارث می‌برد. به شرط اینکه در عقد دائم او بوده و قبل از مرگ شوهرش زنده باشد. اگر شوهر در زمان فوت هیچ فرزند یا نوه‌ای از همسرش یا از همسران قبلی نداشته باشد، زن از اموال مرد یک چهارم ارث می‌برد.
در غیر این‌صورت یک هشتم از اموال مرد را به ارث خواهد برد. بر اساس قوانین، در میزان سهم‌الارث زنان و شوهر تفاوت‌هایی وجود دارد و همچنین بود یا نبود فرزندان در میزان سهم‌الارث زن و مرد تاثیر دارد و چنانچه مرد دارای همسران متعدد باشد نیز در میزان سهم ارث زنان، تغییراتی ایجاد می‌شود.
در صورت انحصار وراثت و وجود شوهر به عنوان تنها وارث، تمام ترکه زن به شوهر میرسد، در حالی که برابر ماده ۹۴۹ قانون مدنی در صورت انحصار وراثت اگر مرد وارثی به غیر از زن نداشته باشد، تنها یک چهارم اموال شوهر به او میرسد و بقیه متعلق به حاکم است و به خزانه دولت واریز می‌شود.
همچنین ماده ۹۴۲ قانون مدنی می‌گوید: اگر مردی دارای دو یا چهار زن عقد دائم است، پس از مرگش در صورت داشتن فرزند، یک هشتم از اموالش بین زنان به‌طور مساوی تقسیم خواهد شد. بنابراین همان‌طور که می‌بینید سهم‌الارث زنان از اموال شوهر، بسیار اندک و ناچیز است. برای مطالعه نحوه تقسیم ارث مردانی که چند همسر دارند به‌صورت کامل به این مطلب مراجعه کنید.
در برابر این مشکلات چه باید کرد؟
متاسفانه باور عمومی اشتباهی وجود دارد که هر فردی می‌تواند اموالش را با وصیت میان نزدیکان خود به هر شکلی که می‌خواهد تقسیم کند. اما باید بدانیم بر اساس ماده ۸۴۳ قانون مدنی هر فردی تنها می‌تواند نسبت به یک‌سوم اموالش وصیت کند.
اگر وصیت فرد متوفی بیش از این مقدار باشد باید ورثه در خصوص بقیه اموال اجازه دهند. یعنی اگر خانه‌ای که از سوی شوهر متوفی برای همسرش وصیت شده از نظر قیمتی بیش از یک‌سوم اموال او نباشد، وصیت‌نامه صحیح است.
در غیر این‌صورت باید ورثه درباره بقیه اموال اجازه دهند. اگر آنها موافقت نکنند، وصیت نسبت به بیش از یک‌سوم معتبر نیست. راه‌حلی که در این میان توصیه می‌شود این است که زوجین می‌توانند در زمان حیات، اموال خود را به مالکیت دیگری درآورند اما باید عقدی باشد که با مرگ منتقل‌کننده، باطل نشود.
بر اساس قانون مدنی، سهم‌الارث زن درصورتی‌که مرد فرزند داشته باشد، یک هشتم و درصورتی‌که مرد فرزند نداشته باشد یک چهارم خواهد بود. اما از آن جهت که ممکن است یک مرد بیش از یک همسر دائم داشته باشد، موضوع سهم‌الارث مرد با دو زن مطرح است.
تقسیم اموال افراد فوت شده از آن دست دعواهای حقوقی است که به تعداد زیاد و هر روزه در اطراف خود شاهد هستیم. به گونه‌ای که تبعات این اختلافات مستقیم و غیر مستقیم دامنگیر بسیاری از افراد خانواده‌ها شده است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث مردان دارای چند همسر می‌پردازیم.
سهم‌الارث زن از شوهر
بر اساس ماده ۸۶۴ قانون مدنی، ارث زن از شوهر مورد پیش بینی قرار گرفته است. طبق این ماده، «از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می‌برند، هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشند». همچنین، بر اساس ماده ۹۴۰ قانون مدنی، زن و مرد در صورتی از هم ارث می‌برند که عقد آنها با هم، عقد دائم باشد نه موقت و باید در حین فوت دیگری زنده باشند و در زوجیت هم بوده باشند.
البته سهم‌الارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند و نداشتن فرزند متفاوت است. در صورتی‌که مرد فرزند نداشته باشد، سهم‌الارث زن یک چهارم خواهد بود ولی اگر مرد فرزند داشته باشد، سهم‌الارث زن یک هشتم است.
سهم‌الارث دو زن از یک شوهر
بر اساس ماده ۹۴۲ قانون مدنی، ” در صورت تعدد زوجات، یک چهارم یا یک هشتم اموال که تعلق به زن دارد، بین همه آنان مساوی تقسیم می‌شود ” . همان‌گونه که در این ماده مشخص شده است، اگر مرد دو زن دائم داشته باشد، میزان سهم‌الارثی که به لحاظ قانونی به زن او تعلق میگیرد، میان آن دو تقسیم می‌شود.
بنابراین، اگر مردی دو زن داشته باشد و در عین حال فرزند هم داشته باشد، سهم‌الارث زن یک هشتم خواهد بود که این یک هشتم میان دو زن به‌طور مساوی تقسیم می‌شود.
اما اگر مرد فرزندی نداشته باشد، سهم‌الارث همسر وی یک چهارم است. حال اگر این مرد دو زن داشته باشد، این یک چهارم میان آن دو زن به‌طور مساوی تقسیم خواهد شد. بنابراین، سهم‌الارث مرد دو زنه به‌طور مساوی میان دو زن او تقسیم خواهد شد.
قانون مدنی ایران طی ماده‌های قانونی تکلیف وراث هر متوفی را مشخص و سهم آنها را از ارثیه تعیین کرده است.
طبق ماده ۸۶۱ قانون مدنی زن و شوهر از همدیگر ارث خواهند برد به شرط آن‌که در زمان فوت همسر در قید حیات باشند. همچنین بینشان عقد دائم جاری بوده باشد. اما تقسیم ارث زن بدون فرزند به چه صورت است؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع ارث زنان بدون فرزند می‌پردازیم.
ارث زن
در رابطه با تقسیم ارث زن بدون فرزند می‌توان گفت، همسر متوفی(زنی که فرزند ندارد) که با وی در ازدواج دائم بوده است و در زمان فوت متوفی در قید حیات بوده در کنار تمام طبقات از وی ارث خواهد برد.
اموالی که قبل از فوت متوفی به‌طور قانونی به وی منتقل شده است دیگر توسط وراث قابل تقسیم نخواهد بود. وجود افراد طبقات ارث باعث نمی‌گردد که همسر متوفی از وی ارثی نبرد.
وقتی زن فوت کند و فرزندی نداشته باشد نصف اموال وی متعلق به همسرش خواهد بود. مابقی ارث و اموال بین بقیه وراث که در طبقات سه‌گانه وراث قرار دارند تقسیم می‌گردد.
اگر هنگام فوت زن، شوهر خودش فرزند داشته باشد و فرزندان از زن فوت شده نباشند باز نصف اموال زن سهم مرد خواهد بود.
هر گاه زنی فوت کند و اولادی نداشته باشد و به جز همسر وارثی هم نداشته باشد همه اموال وی به همسرش خواهد رسید. اما اگر اولاد داشته باشد یک چهارم اموال به شوهرش و مابقی بین اولاد وی تقسیم خواهد گردید.
برخلاف اینکه اگر زن فوت کند و به جز شوهرش وارثی نداشته باشد همه ارث به شوهر خواهد رسید اگر مردی فوت کند و به جز زنش وارثی نداشته باشد فقط یک چهارم اموال وی به زن خواهد رسید و مابقی سهم حاکم شرع خواهد بود.
ارث زنان بدون فرزند
در صورت فوت زن بدون فرزند، بعد از پرداخت نصف اموالش به شوهر نیم دیگر اموال اگر پدر و مادرش داشته باشد، به سه قسمت تقسیم شده و سهم مادرش یک سوم و سهم پدرش دو سوم خواهد بود.
نبود افراد هر طبقه از ارث باعث می‌گردد که ارث به افراد طبقه بعد منتقل گردد. وجود حتی یک فرد از هر طبقه مانع به ارث رسیدن اموال به طبقه بعد می‌شود.
اگر مرد زن خود را به قتل برساند از وی ارثی نخواهد برد حتی اگر آن زن بدون فرزند باشد یا وارثی نداشته باشد. در هر حال قتل یکی از موانعی است که باعث می‌گردد فرد از لیست وراث حذف گردد.
اگر زن بدون فرزند در مورد تمام اموالش به نفع شوهر وصیت کند این وصیت فقط در مورد نصف اموال پذیرفته خواهد شد. نصف دیگر اموال باید بین وراث دیگر تقسیم گردد.
برای ارث بردن نوادگان از مادربزرگ یا پدربزرگ خود یک قاعده کلی وجود دارد آن هم این است که برای تحقق این امر فرزندی از متوفی نباید باقی مانده باشد.
در مورد ارث نوه سوال‌های متفاوتی پرسیده می‌شود از جمله اینکه: چرا نوه از پدر بزرگ ارث می‌برد؟ ارث بردن نوه در صورت فوت مادر چگونه است؟ آیا نوه دختری ارث می‌برد؟ نحوه تقسیم کردن ارث بین نوه‌ها چگونه است؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع نحوه ارث بردن نوه می‌پردازیم.
آیا به نوه ارث میرسد؟
در پاسخ به این سوال ابتدا باید یادآوری کنیم که تا فرزندی برای میت وجود داشته باشد (پسر یا دختر) ارث به نوادگان نمی‌رسد. در صورتی به نوادگان سهم‌الارث میرسد که تمام فرزندان میت، (میت در اینجا پدربزرگ یا مادربزرگ است) قبل از وی، فوت کرده باشند. توجه داشته باشید تا وقتی که فرزند باشد، نوبت به نوه پسری و نوه دختری نمی‌رسد.
آیا از مادربزرگ به نوه ارث میرسد؟
بله. طبق قاعده‌ایی که بیان کردیم اگر متوفی مادربزرگ هم باشد، درصورتی‌که هیچ‌کدام از فرزندانش در قید حیات نباشند. ارث مادربزرگ به نوه‌هایش میرسد.
آیا حقوق پدربزرگ به نوه ارث میرسد؟
طبق قانون مدیریت کشوری مصوب سال ۸۶، شرایط پرداخت حقوق به نوادگان بازنشستگان به این‌صورت است که باید پدر و مادر فرد فوت شده باشد. همچنین هیچ درآمدی و بیمه‌پردازی نداشته باشد. در چنین شرایطی افراد با داشتن رای دیوان عدالت اداری می‌توانند از حقوق و مستمری پدربزرگ خود بهره‌مند شوند.
ارث بردن نوه در صورت فوت مادر چگونه است؟
نحوه تقسیم ارث بین نوه‌ها به این‌صورت است که نوه‌ها فقط به میزان سهم پدر یا مادر خود ارث می‌برند. یعنی اینکه اگر زنی فوت کند و در حال حاضر فقط نوه‌های دختری و پسری دارد، هر یک از نوه‌های دختری به میزان سهم‌الارث دختر متوفی و سهم هر یک از نوه‌های پسری به میزان سهم پسر متوفی است که نسبت پسر دو و دختر یک، بین آنها تقسیم می‌شود.
آیا نوه دختری از پدربزرگ ارث می‌برد؟
اگر میت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او اگرچه دختر باشد، سهم پسر میت را می‌برد. ولی نوه دختری او اگرچه پسر باشد، سهم دختر میت را می‌برد. مثلا اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می‌دهند.
ارث بردن نوه از پدربزرگ در صورت فوت پدر
اگر تمام فرزندان میت قبل از او مرده باشند، فرزندان آنها (نوه‌ها) از متوفی ارث می‌برند و ارث به نوه یتیم میرسد. اگر یک یا چند فرزند میت زنده باشد، نوه‌ها ارث نمی‌برند. هرچند پدر آنها فوت شده باشد آنها حق ندارند ادعای سهم‌الارث پدر خود را در فرض حیات بکنند.
یکی از رایج‌ترین پرونده‌های جاری در محاکم حقوقی، پرونده‌های مربوط به اختلاف در تقسیم ارث، میان وراث است.
از آن‌جا که در زمینه ارث مواردی برای رسیدن وراث به ارث وجود دارد، مواردی نیز برای منع شدن وراث از ارث موجود است. که به این موانع حاجب می‌گویند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع موانع ارث بردن می‌پردازیم.
حجب ارث
یکی از موانع ارث که باعث می‌شود شخص یا به‌طور کلی ارث نبرد یا در صورتی هم که ارثی برد به‌طور جزئی باشد حجب ارث است.
اقسام حجب
به‌طور کلی اقسام حجب را می‌توان به دو نوع حجب حرمانی و حجب نقصانی تقسیم کرد.
حجب حرمانی
در واقع در حجب حرمانی هر شخصی که ارتباط نزدیک‌تری با میت داشته باشد مانع از ارث بردن شخصی که ارتباط دورتری با میت دارد می‌شود.
یعنی وارثانی که در درجه اول قرار دارند و شامل پدر و مادر، فرزند، همسر می‌شوند، مانع از ارث بردن طبقات پایین‌تر که شامل خواهر و برادر و خاله و عمو و غیره هستند، می‌شوند. برای مثال حذف شدن برادرزاده از لیست وراث به دلیل وجود خواهر و برادر متوفی است.
حجب نقصانی
در تعریفی ساده در مورد حجب نقصانی می‌توان گفت که در واقع به دلیل وجود یک شخص در میان ورثه اشخاص دیگر از مرتبه‌ای بالاتر که حق خوبی در ارث دارند، به مرتبه‌ای پایین‌تر که حقشان کمتر می‌شود کاهش پیدا می‌کنند.
برای مثال می‌توان گفت که پدر و مادر میت در حالت خوب و بالا از میت ارث خواهند برد. ولی اگر میت فرزندی داشته باشد، فرزند او باعث می‌شود تا پدر و مادر میت کمتر از حالت عرف ارث ببرند.
موانع ارث بردن
محجوبین دسته اول
این دسته شامل افرادی می‌شود که ممکن است به‌طور کلی به دلایلی مثل جزو طبقه‌های فرعی بودن (برادرزاده)، داشتن نسبت دور و غیره از ارث بردن به‌طور کامل منع و محروم شوند.
محجوبین دسته دوم
این گروه معمولا به‌طور جزئی از ارث بهره می‌برند. منع شدن آنها به طور کلی با درصد بسیار کمی صورت میگیرد که شامل پدر و مادر، فرزند، زن و شوهر می‌شوند.
حجب از رد
اگر بعد از تقسیم کردن اموال بین وارثان مقداری از اموال اضافه آمد، در این‌صورت این مقدار از اموال که اضافه آمده است حتما باید بین وارثان که تعیین شده است تقسیم شود. مگر اینکه وراث برای زمانی‌که اموال اضافه آمد مانع داشته باشند که در این‌صورت ارث به آنها تعلق نمی‌گیرد.
برای مثال زن بیش از یک چهارم مال را مطلقا نمی‌تواند به ارث ببرد. شوهر نیز بیش از یک دوم را درصورت وجود وراث نسبی دیگر نمی‌تواند به ارث ببرد.
مادر نمی‌تواند بیشتر از یک ششم مال را به ارث ببرد. در برخی موارد هم از حجب رد محروم می‌شود، البته درصورتی‌که حاجب داشته باشد.
هرگاه کسی فوت می‌کند، ممکن است اموال یا بدهی‌هایی را برای بازماندگان خود برجای بگذارد. سوالی که مطرح می‌شود آن است که اگر دارایی‌های فرد، جوابگوی بدهی‌ها نباشد چه کسی مسئول پرداخت بدهی‌های فرد فوت شده است؟
مطمئنا در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می‌تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون» است. مهم‌ترین اثر این آشنایی و آگاهی را می‌توان در پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پرداخت کردن بدهی متوفی می‌پردازیم.
چه مواردی باید از اموال فرد فوت شده، پرداخت شود؟
پس از فوت فرد، چند مورد وجود دارد که باید از اموال متوفی پرداخت شود. اولین مورد هزینه کفن و دفن خود متوفی است.
دومین مورد مربوط به طلبکاران دارای رهن یا وثیقه از اموال متوفی است. اگر فرد یا افرادی از متوفی طلب داشته و در ازای این طلب از وی، وثیقه یا حق رهنی گرفته باشند، با فوت بدهکار می‌توانند بدهی خود را از محل وثیقه یا رهن وصول کند.
سومین مورد پرداخت حقوق و دستمزد افراد در خدمت متوفی است. حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت، حقوق خدمت‌گزاران بنگاه متوفی برای مدت شش ماه قبل از فوت و دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد می‌گیرند برای سه ماه قبل از فوت جزو دیون فوری است.
چهارمین مورد، طلب اشخاصی است که مال آنها به عنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره متوفی بوده است.
پس از این موارد، نوبت به طلب پزشک و داروفروش و بدهی‌هایی که به مصرف مداوای متوفی و خانواده‌اش در ظرف سال قبل از فوت رسیده است، میرسد.
بعد از آن اگر متوفی مرد باشد، نوبت به پرداخت نفقه و مهریه همسرش میرسد.
در آخر نوبت به طلبکاران عادی میرسد تا طلب آنها از اموال متوفی پرداخت شود.
پس از پرداخت همه این موارد، نوبت به اجرای وصیت متوفی میرسد.
البته وصیت متوفی تنها تا میزان یک سوم اموال نافذ بوده و اگر متوفی بیشتر از یک سوم اموالش را وصیت کرده باشد، در آن صورت اجرای وصیت نیاز به اجازه وراث دارد. اگر ورثه اجازه ندهند، تنها تا میزان یک‌سوم اموال به وصیت عمل می‌شود.
در نهایت اگر چیزی از اموال متوفی مانده بود، آن‌گاه براساس سهم‌الارث، مابقی اموال بین ورثه تقسیم می‌شود.
آیا ورثه مسئول پرداخت بدهی‌های متوفی هستند؟
ورثه تحت هیچ شرایطی مسئول پرداخت بدهی‌های متوفی نیستند. بلکه بدهی‌های او از اموال برجای مانده‌اش پرداخت می‌شود. اگر این اموال کفاف ندهد همان مقدار اموال موجود به نسبت، میان طلبکاران تقسیم می‌شود.
بعد از اینکه فردی فوت می‌کند رابطه وی با اموالش قطع می‌شود و به‌طور قهری و غیرارادی، اموال وی به ورثه تعلق میگیرد و به اصطلاح به ارث میرسد.
بحث تقسیم ارث از مسایلی است که هر خانواده‌ای با آن روبرو می‌شود و گاه اختلاف نظرهایی در مورد این که چه کسانی ارث می‌برند و میزان ارث هر کدام چقدر است به وجود می‌آید. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تساوی ارث زن و مرد می‌پردازیم.
ارث زن
زن از شوهر در صورت داشتن فرزند یک هشتم ارث می‌برد.
چنانچه آن مرد سه یا چهار همسر عقد دائم داشته باشد فقط همین یک هشتم بین آنان تقسیم می‌شود.
اگر زن از شوهرش فرزند نداشته باشد یک چهارم ارث می‌برد.
اگر مرد چند همسر داشته و فرزندی هم نداشته باشد، فقط همین یک چهارم میان زنان تقسیم می‌شود.
زنی که در اثر ازدواج موقت رابطه زوجیت دارد از همسر فوت شده‌اش ارث نمی‌برد.
ارث مرد
مرد از زن در صورتی‌که زن فرزند نداشته باشد یک دوم ارث می‌برد.
در صورتی‌که زن فرزند داشته باشد مرد یک چهارم ارث می‌برد.
اگر زن بمیرد و وارثی جز شوهرش نداشته باشد شوهر تمام ترکه زن را به ارث می‌برد. ولی اگر شوهر بمیرد و وارثی جز زن نداشته باشد زن همان سهم خود را می‌برد و بقیه دارایی شوهر او همانند ترکه بی وارث، به دولت داده می‌شود.
ارث زن در چه صورتی با مرد مساوی است؟
به‌طور کلی در دو صورت زن و مرد (مذکر و مونث) در ارث مساوی هستند.
پدر و مادر در اکثر موارد در ارث از میت (یعنی فرزند خود) مساوی هستند مگر در چند صورت:
اگر وارث میت(فرد فوت شده) فقط پدر و مادر او باشند( وارث دیگری نداشته باشد)، مال به سه قسمت می‌شود. دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر می‌برد. ولی اگر میت دو برادر، یا چهار خواهر، یا یک برادر و دو خواهر نیز داشته باشد که همه آنان پدری باشند، (یعنی پدر آنان یکی باشند) خواه از مادر یکی باشند یا نه، به واسطه بودنشان مادر یک ششم مال را می‌برد و بقیه را به پدر می‌دهند.
اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یک دختر باشد. چنانچه میت علاوه‌بر آن، دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری نیز داشته باشد مال را شش قسمت می‌کنند. پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت می‌برد و یک قسمت باقی‌مانده را چهار قسمت می‌کنند یک قسمت را به پدر و سه قسمت را به دختر می‌دهند ( یعنی از آن یک قسمت اضافی مادر ارث نمی‌برد). به‌عنوان مثال اگر مال میت را ۲۴ قسمت کنند ۱۵ قسمت آن را به دختر و ۵ قسمت آن را به پدر و ۴ قسمت آن را به مادر می‌دهند.
اگر زن و مرد از خویشاوندان مادری میت باشند مساوی ارث می‌برند. این مورد دارای مصادیق متعددی است از آن جمله:
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
